Prijava protiv nepoznatih lica zbog vandalizma na crkvi u Kosovskoj Mitrovici
Eparhija raško-prizrenska Srpske Pravoslavne Crkve nedavno je podnijela krivičnu prijavu protiv albanskog državljanina, Nikole Džufke, kao i drugih nepoznatih lica. Ova prijava je rezultat incidenta koji se desio u crkvi Svetog Arhangela Mihaila, koja datira iz 14. veka, a nalazi se u selu Rakitnica, nedaleko od Podujeva. Ovaj događaj dodatno naglašava napetosti koje postoje između različitih etničkih i vjerskih zajednica u ovom delu Balkana, posebno s obzirom na delikatnu političku situaciju.
Naime, kako je objavljeno iz Eparhije, Džufka je putem društvenih mreža objavio da je nasilno ušao u crkvu i obavio navodni verski obred, nazivajući hram ”manastirom sveta Albanija”. Ovaj potez je, bez sumnje, dodatno uzburkao duhove u već napetoj regiji, gde se susreću različiti nacionalni i religijski identiteti. Ovaj incident postaje simbol ne samo pojedinačnog vandalizma, već i nečega što bi se moglo okarakterisati kao širi pokušaj prekrajanja istorije i identiteta u regionu koji je već dugo pogođen sukobima.
Lažno predstavljanje i crkve u Elbasanu
Prema informacijama iz Eparhije, Nikola Džufka se lažno predstavlja kao svešteno lice tzv. ”Albanske nacionalne pravoslavne crkve”. Osim što vodi zajednicu, on se povezuje sa katakombnom crkvom u Elbasanu, koja ne uživa priznanje od strane kanonske Pravoslavne crkve Albanije. Ovo predstavlja ozbiljan problem, jer se Džufka smatra samozvanim sveštenikom i fanatikom, što dodatno doprinosi destabilizaciji odnosa između pravoslavnih i drugih religijskih zajednica u regionu.
Ova situacija postavlja pitanje stvarne legitimnosti crkvenih autoriteta i kako se oni mogu efikasnije upravljati u ovako delikatnom okruženju. Lažno predstavljanje i zloupotreba religijske simbolike koriste se kao alat u sukobima, što može dovesti do dodatnog nasilja i nesporazuma. U mnogim slučajevima, ovakvi incidenti ne samo da ugrožavaju odnose među zajednicama, već i direktno prijete opstanaku verskih i kulturnih identiteta određenih grupa.
Incidenti i osveštanje oskrnavljenog hrama
Eparhija se osvrće na prethodne incidente, navodeći da se Džufka sa grupom od dvadesetak pomagača prvi put pojavio u crkvi 28. novembra 2023. godine. Tada je obavio obred uz korišćenje albanske nacionalne zastave, što je izazvalo još veće uznemirenje među pravoslavnim vernicima.
Ovo otvoreno predavanje nacionalnog simbola za vreme verskog obreda može se shvatiti kao provokacija i teško kršenje međusobnog poverenja između zajednica. Nakon ovog incidenta, sveštenstvo Eparhije je osveštalo oskrnavljeni hram i postavilo novi katanac uz prisustvo policije i predstavnika OEBS-a i EULEKS-a, kako bi se obezbedila sigurnost objekta.
Osveštanje hrama u ovakvim okolnostima ne predstavlja samo ritualno čišćenje, već i način za vraćanje poverenja među vernicima. U regionima gde je međunacionalna i međureligijska tenzija izražena, ovakve ceremonije često služe kao simbol otpornosti i otpora pokušajima oskrnavljenja zajedničkog nasleđa.
Prisutnost međunarodnih posmatrača, poput predstavnika OEBS-a i EULEKS-a, dodatno naglašava značaj ovog događaja i potrebu za međunarodnim nadzorom kako bi se osigurala stabilnost.
Odbijena prijava i nastavak vandalizma
U saopštenju Eparhije se takođe ističe da su pokušali da podnesu prijavu protiv Džufke tzv. kosovskoj policiji u Podujevu, ali je prijava odbijena. Ova situacija nailazi na osude i sa strane lokalnih vlasti, koje su često optuživane za neefikasnost u zaštiti kulturnih i verskih objekata.
I pored odbijene prijave, Džufka se nedavno ponovo usudio da provali u crkvu Svetog Arhangela Mihaila, što predstavlja direktno kršenje zakona i dodatno izaziva strah među lokalnim vernicima.
Odbijanje prijave od strane policije može se smatrati dvostrukim udarcem za pravoslavne vernike, koji se osećaju nezaštićeno i zapostavljeno. Ne samo da su izloženi vandalizmu, već i sami pokušaji da se zaštite njihova prava nailaze na neodobravanje institucija koje bi trebale da pružaju sigurnost.
Ova situacija može podstaći osećaj besa i frustracije među vernicima, koji tragaju za pravdom, ali se suočavaju sa opstrukcijama.
Apel na međunarodne institucije
Eparhija raško-prizrenska je u svom saopštenju apelovala na lokalne i međunarodne institucije da ozbiljno pristupe ovom slučaju i pruže potrebnu zaštitu pravoslavnim vernicima i njihovim kulturnim dobrima. Ovaj incident može dovesti do još većih tenzija i nasilja ukoliko se ne preduzmu adekvatne mjere.
Srpska Pravoslavna crkva poziva na pažnju i saradnju, kako bi se sprečili novi propusti nadležnih institucija koji bi mogli dodatno ohrabriti ekstremističke i nacionalističke elemente u regionu.
Apel Eparhije za međunarodnu pomoć ukazuje na sve veću potrebu za angažmanom šire zajednice, kako bi se osigurala zaštita prava manjinskih zajednica. Ovaj incident je opomena da je potrebno ne samo obezbediti fizičku sigurnost, već i raditi na izgradnji međusobnog poverenja među različitim etničkim i verskim grupama.
U tom smislu, međunarodne organizacije imaju ključnu ulogu u posredovanju i osiguravanju mira, kao i u promovisanju dijaloga kao sredstva prevencije sukoba.
Zaključak
Pitanje zaštite kulturnih i religijskih objekata na Kosovu predstavlja izuzetno kompleksan problem, koji zahteva pažnju svih strana.
Sa jedne strane, potrebno je osigurati da se poštuju prava i identitet svih etničkih zajednica, dok s druge strane, hitno je potrebno zaštititi kulturno nasljeđe koje je od velikog značaja za identitet i istoriju naroda.
Incidenti poput onog u crkvi Svetog Arhangela Mihaila ne samo da ukazuju na trenutne tenzije, već i na potrebu za dijalogom i miroljubivim rješenjima koja bi mogla doprineti stabilnosti ovog dela Balkana.
U prevazilaženju ovih izazova, važno je da se svi akteri, uključujući vlade, verske vođe i nevladine organizacije, angažuju u konstruktivnom dijalogu. Također, međunarodna zajednica mora ostati budna i aktivna u promovisanju ljudskih prava i zaštiti kulturnog identiteta.
Samo kroz zajednički rad i razumevanje možemo stvoriti uslove za mir i suživot među različitim zajednicama koje žive na ovim prostorima.
